Nhà thơ Lưu Ly tên thật là Trần Thị Vân Dung (sinh năm 1978), hiện đang công tác tại khoa Xã hội, Trường Cao đẳng Sư phạm Thừa Thiên Huế. Vừa là một nhà giáo, một nhà thơ - hội viên Hội nhà văn Việt Nam, dù ở cương vị nào chị cũng là người phụ nữ tha thiết với cuộc sống, nhất là tình yêu. Nhẹ nhàng gửi đến người yêu thơ với “Bốn mùa yêu”, rồi “Gọi em ở cuối thiên đường” và bây giờ là “Giấc mơ của trái tim em”. Mỗi tập thơ là một mảnh ghép chưa hoàn kết về tình yêu đầy khát khao của chị. Không vội vàng nói những điều to lớn, Lưu Ly nhặt nhạnh từ những điều nhỏ bé của cuộc đời gom vào trong thơ của mình như con ong chắt chiu từng giọt mật cho đời. Khác hẳn với con người ngoài đời, chỉn chu trong công việc, nghiêm túc trong giảng dạy, cầu toàn trong cuộc sống, tôi thấy một Lưu Ly đằm thắm, mỏng manh nhưng đầy trăn trở, day dứt trong thơ ...
“Giấc mơ của trái tim em” gồm có 27 bài thơ, nhỏ, mỏng như chính tâm hồn của chị vậy. Không to lớn, ma mị của ngôn ngữ trừu tượng nhưng đủ níu kéo người đọc phải theo từng con chữ giản dị, chân thành. Bắt đầu với “Link” của nắng, của Xuân, của “ly cà phê anh buổi sáng”, lúc “Nhớ mong vừa đến... Cũng vừa chợt xa” và kết thúc là “Cuối cùng cho một giấc mơ”, “…Và những mùa đi” khi giấc mơ tan biến “Em vẫn là người nằm ngoài trái tim anh”... Chị không biết phải làm thế nào với “vết dầu loang trên biển - vỡ ra từ trái tim mình”... Nhưng đó chính là tiếng hát tình yêu của người phụ nữ từng trải đã cho người đọc thấy được những điều thầm kín nơi lồng ngực thổn thức với đời...
1. Tình yêu chân thành, tha thiết
Dù được viết bằng giọng điệu ngọt ngào, da diết như muốn níu kéo hay có lúc cuống quýt, hối hả như sợ mất đi, thì tôi vẫn thấy trái tim tình yêu của Lưu Ly sao chân thành, tha thiết đến vậy! Xuyên suốt tập thơ là cuộc đối thoại của “em” và “anh” về những ngóc ngách của miền cổ tích tình yêu. Khi bên “anh”, “em” không cần bất cứ điều gì ngoài đường “Link” dẫn em đi vào trái tim anh:
“Không hoa hồng
Không nến và trăng
Em gối đầu lên ngực anh nghe lòng mềm như nước chảy”.
Chân thành đến mức “em” đã nghi ngờ “anh”, nghi ngờ cả những chân lý cạnh bên. Không ít lần Lưu Ly phỏng đoán “hình như…”:
“Hình như là nhớ
Hình như là không”
(Giấc mơ của trái tim em)
Hình như Anh vẫn nhớ em?
Hình như bên ấy gió vương tơ trời
Hình như vừa chợt mưa rơi
Hình như em thấy… mình ơi… thẫn thờ…!
(Nhớ)
“Hình như anh không yêu em
Sao để gió gieo vào lòng nỗi nhớ?!”
(Đợi)
Vẫn biết “Đợi”, “nỗi nhớ” là yêu, nghi ngờ “anh” để đối lập, phản biện với “em” giấu nỗi buồn phiêu linh vào trong là điều phi lý. Không khoa học nào có thể cho “em” phương pháp quên “anh” khi “anh” vẫn hướng về phía khác, nên em vẫn thuộc về chân lý của tình yêu, với niềm tin tha thiết:
“Em vẫn đợi anh
-như một thói quen
Dù biết trái tim anh giờ hướng về phía khác…”
Vì vậy, Lưu Ly đưa tình yêu của mình vào “Giấc mơ tuyết”. Dù mong manh ''vớt lên từ bọt biển những mặn mòi nước mắt'', nhưng chị vẫn gom lại trong ''ngày cuối cùng'' để đặt tên, ghi hình trên bờ cát giấc mơ. Hư ảo, huyễn hoặc nhưng sao vẫn đắm đuối, say mê đến lạ thường:
“Chiều nay giấc mơ em
Bay trên những ngọn cây bằng lăng cuối mùa quả rụng
Nhìn những Nụ cười anh
Trong ráng đỏ hoàng hôn sắp tắt”
“Em” chân thành, da diết đến như thế, nhưng “anh” nào đâu biết. “Em” quay trở lại trách cớ. Đã hơn một lần chúng ta ngây ngất với sự trách móc của chàng trai trong bài thơ tình số 28 của Tago “Em là nữ hoàng của vương quốc đó. Ấy thế mà em có biết gì về biên giới của nó đâu”. Trong “Giấc mơ cổ tích”, Lưu Ly trách cớ mà sao dịu dàng đến vậy? Ban đầu có vẻ cương quyết, mạnh mẽ như để anh biết một sự thật:
“…Anh biết thời gian rồi sẽ trôi
Đời người chỉ là hữu hạn
Sao chúng ta cứ dần xa mãi
Chật chội những nhớ mong…”
Nhưng rồi “em” lại gục ngã trước tình cảm mãnh liệt của mình. Xây cho mình bức tường thành che chắn bởi khuôn mặt trang điểm chào đón ngày mới trong nụ cười, nhưng trái tim “em” bật khóc đến xé lòng bởi nỗi đau không thể xóa tên anh:
“…Nhưng làm thế nào anh hỡi
Để xóa đi một người
- trong tận trái tim yêu?”
2. Tình yêu và những dự cảm mong manh
Đối với người phụ nữ khi yêu, họ tri nhận chân lý tình yêu cũng là lúc đổ vỡ ập đến. Dù cố che giấu, nhưng những dự cảm mong manh đã hiển thị lên từng con chữ... Ngay bài đầu tiên của tập thơ, sự dự cảm đó đã ánh lên trong ly cà phê anh buổi sáng. Dù chấp nhận ''không hoa hồng, không nến và không trăng''… nhưng những khao khát về tình yêu vẹn nguyên vẫn không cập bến. Chị nhận ra “Nơi tình yêu bắt đầu” cũng là nơi nó kết thúc:
“Hơi thở anh quá gần mà “khoảng cách” quá xa
Làm sao em có thể yêu anh mà không hề lo sợ”
Trong cuộc đợi chờ này, “em” đã chết khi Tình yêu “Chưa bắt đầu. Không kết thúc”. Trong cơn mưa giao mùa Lưu Ly thấy một “Đoản khúc” cho tình yêu không vững bền của mình:
“Mong manh
Những ngã rẽ thực hư
Nối và chia đôi bờ
Phép tính giản đơn
Tồn tại nhiều đáp án”.
Nhưng thật nhân văn, chị không buông xuôi mà vẫn tràn trề hi vọng:
“Biết đâu
Một ngày không hẹn trước
Vỡ òa những dấu yêu xưa…”
Càng về cuối thơ chị càng nặng trĩu những suy tư. Có những giây phút chông chênh trong sự lựa chọn:
“Ngày xa anh
Em có thể yêu một người đàn ông khác”
(Ngày xa anh…)
“Em” không dối lừa ''Anh'', mà lừa dối chính mình. Nói lời quên, đau như xát muối vào lòng nhưng vẫn phải thốt lên “Cánh cửa chưa kịp khép. Nỗi nhớ rưng rưng vỡ òa”... Cái nghịch lý đời thường ai cũng biết là thế, sao thơ của Lưu Ly cứ nhức buốt tận con tim.
Con đường dẫn đến vương quốc tình yêu, “em” nhận ra tình yêu đầy trắc trở và chông gai. Hình ảnh một người con gái nép mình nơi góc phố cũ trong chiều Đông xứ Huế ám ảnh người đọc vô cùng:
“Rồi đến một ngày người cũng bỏ em đi
Góc phố cũ chỉ còn em với gió
Chuyện tình chúng ta chỉ còn trong con chữ
Biên giới gần biên giới hóa xa xôi…”
Thời gian là kẻ thù của tuổi trẻ và tình yêu. Nhưng “anh” chính là nỗi buồn của “em”, bởi anh không biết trân trọng, nâng niu, gìn giữ:
“Anh đến
Rồi đi
Vô tình như thể…
Vết thương lòng
năm tháng
vẫn vẹn nguyên!”
(Cuối cùng cho một giấc mơ)
3. Tình yêu và hành trình trở về “trái tim em”
Tình yêu là chiếm lĩnh, là khát khao về “anh”, và ở đó “em” nhận thức được chính mình. Dù chân thành, đắm đuối, nhưng sao “em” vẫn nghi ngại, thẫn thờ trong từng mảnh vỡ? Vẫn biết không có tình yêu nào dành cho riêng “em”, thế mà em vẫn mơ về nó cuồng si, điên dại. Biết rằng là đau nhưng em như con chim lao vào bụi mận gai, nhói buốt và cất lên tiếng hót của tình yêu:
“Không có tình yêu nào dành riêng cho em
Giấc mơ cuối cùng vẫn thuộc về cổ tích
Ý nghĩa em – như những tảng đá lớn đè lên lồng ngực
Ép mình vào những nỗi đau”.
Trải bao sóng gió chông chênh của cuộc đời, thơ Lưu Ly có sự nếm trải, lúc ngọt ngào, yêu thương, lại có lúc đơn côi, khắc khoải... Tình yêu trong thơ chị ngập tràn nỗi nhớ, và “em” nhận ra nó cào xé con tim thành những vết sẹo mãi không lành:
“Chạm tay vào ngực mình
Nghe nỗi nhớ luênh loang
Gặm nhấm trái tim em thành từng vết sẹo”
Có lúc “em” cố quên đi để một “Ngày không nhớ”, nhưng ngày ấy lại là ngày em nhớ đến anh nhiều nhất. Nhận ra mình vô lý, nhận ra mình không còn là mình nữa, “em” thấy mình khờ dại, thấy mình ngẩn ngơ:
“Người đi
Ngày không nhớ…
Sao em không là em?”
Tự thú trước câu hỏi “Từ trái tim yêu”: “cảm giác của em như thế nào khi anh nói anh yêu em?” Em trả lời câu hỏi của anh chỉ để đáp ứng lý trí anh “- Chúng ta đừng làm gì cả”, còn trái tim em lại thổn thức điều khác. Vừa chân thành, nhưng không dám thổ lộ, vừa mạnh mẽ dứt khoát, nhưng ngập ngừng lo sợ, nên em chỉ nói cho trái tim em biết: “Hãy làm tất cả những gì chúng ta có thể”... “Em” đã nhận ra mình yêu “Anh” biết nhường nào và kín đáo gửi đến “Anh” một điệu Valse trữ tình:
“Nhật ký cho anh là những câu chuyện tình
chỉ thay đổi tên nhân vật
Chắt từ tim em viết cho người
Và những vần thơ bay lên, bay lên…”
(Valse cho anh)
Tình yêu là vậy! Khi đắm đuối, nồng nàn, lúc đổ vỡ, chia xa... Lưu Ly cũng không ít lần nhận ra điều này. Chị ý thức rất rõ bằng những dự cảm về tình yêu:
…Cuối cùng
Em vẫn là người nằm ngoài trái tim anh
Tự hát ru mình những điều không thể khác (…)
(…Và những mùa đi)
Có lẽ, cái tôi thích nhất ở thơ Lưu Ly là cách chị ''phản biện trái tim mình'' bằng những lí lẽ đơn giản nhất, chân thành nhất. Không trau chuốt thái quá, chị “giãi bày tâm hồn mình'' với bạn đọc bằng những tình cảm đơn sơ nhưng mãnh liệt vô cùng. Thơ chị không làm cho ta ồ lên vì thán phục, nhưng đủ chạm đến trái tim sâu kín của những người phụ nữ, chạm đến những tâm hồn luôn khắc khoải giữa Cuộc đời đầy tin yêu và hy vọng bởi muôn sắc màu tình yêu trong ''Giấc mơ của trái tim em"...
Chu Đình Kiên