Công tác phân luồng học sinh sau tốt nghiệp trung học cơ sở được định hướng vào 4 luồng chính gồm: Học tiếp lên trung học phổ thông; học lên trung cấp chuyên nghiệp hoặc trung cấp nghề; vừa làm vừa học tiếp trung học phổ thông theo chương trình giáo dục thường xuyên; trực tiếp đi làm kiếm sống.
Luật Giáo dục sửa đổi (có hiệu lực từ 1/7/2020) có những tác động đến công tác tuyển sinh, định hướng nghề nghiệp, Thông tư số 07/2019/TT-BLĐTBXH ngày 7/3/2019 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành với nhiều điểm mới, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp triển khai các mô hình đào tạo, đặc biệt học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở học liên thông theo mô hình 9+ được xem là bước đột phá trong giáo dục nghề nghiệp thời gian tới. Đây được xem như một giải pháp đáp ứng yêu cầu phân luồng mạnh sau bậc trung học cơ sở, giúp tiết kiệm thời gian, tiền bạc cho cả người học cũng như xã hội; mở ra thêm con đường lập thân, lập nghiệp cho giới trẻ, các em có thể gia nhập thị trường lao động sớm hơn, trong khi cơ hội học lên cao đẳng, đại học vẫn rộng mở.
9+ là mô hình đào tạo song hành học nghề và văn hóa sau khi học sinh tốt nghiệp lớp 9 và có thể tiếp tục liên thông lên bậc cao đẳng, rút ngắn thời gian đào tạo. Mô hình này đã triển khai thành công ở nhiều nước trên thế giới như Đức với mô hình đào tạo kép và Nhật Bản với mô hình đào tạo KOSEN.
Mô hình 9+ theo Luật giáo dục nghề nghiệp và theo thông lệ quốc tế là học hết lớp 9, học sinh có quyền lựa chọn học nghề ngắn hạn trong thời gian 6 tháng đến 1 năm và các em tham gia thị trường lao động ngay tại các trung tâm dạy nghề. Các em không phải làm những công việc độc hại và được pháp luật cho phép độ tuổi từ 16 đến 18.
Lựa chọn khác là học sinh tham gia chương trình đào tạo 9+2, 9+3, 9+4, 9+5 để theo 8 bậc của khung trình độ quốc gia. Sau 2 năm, các em lấy bằng trung cấp và có thể học liên thông lên cao đẳng, đại học...
Hiện mô hình 9+ đã được triển khai tại một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp và được xem là hướng đi hiệu quả trong tháo gỡ nút thắt phân luồng trung học phổ thông ở nước ta, cho phép học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở học thẳng lên cao đẳng qua chương trình đào tạo được phê duyệt, nhằm bảo đảm kiến thức văn hóa, chuyên môn, các em trong quá trình học phải hoàn thiện chương trình văn hóa trung học phổ thông theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Thị trường lao động và doanh nghiệp hiện quan tâm nhiều hơn tới tay nghề, trình độ thực tế và thái độ làm việc của người lao động, thay vì việc chỉ quan tâm tới bằng cấp như trước đây. Học trung cấp là một trong những con đường ngắn và phù hợp với năng lực nhiều em để có một nghề nghiệp và thu nhập ổn định. Đồng thời, các em vẫn có cơ hội học tiếp lên cao đẳng và đại học sau này.
Minh Hùng (tổng hợp)