Từ ngày 22, 23, 24/09/2021, các giảng viên của
Tổ Giáo dục Mầm non, Khoa Sư phạm đã tham dự tập huấn Module 1: Quan sát trẻ trong các hoạt động giáo dục ở trường mầm non
do Trường ĐHSP Hà Nội tổ chức theo công văn số 1366/ĐHSPHN-KHCN ngày 30 tháng 8
năm 2021. Hôm nay, các thầy cô trong Tổ Giáo dục Mầm non tiến hành tập huấn các
nội dung của Module này cho sinh viên ngành Giáo dục mầm non và giáo viên Trường
Thực hành Mầm non với các nội dung, kỹ năng quan sát trẻ em trong các hoạt động
giáo dục ở trường mầm non: xác định nội dung, hình thức và công cụ quan sát;
các bước tiến hành quan sát (thu thập dữ kiện, phân tích các dữ kiện quan sát,
lập kế hoạch tác động đến trẻ sau quan sát)…
Buổi tập huấn hướng đến mục đích:
- Cung cấp cho sinh viên ngành Giáo dục mầm non
và giáo viên Trường Thực hành Mầm non các nội dung về quan sát trẻ trong các hoạt
động giáo dục ở trường mầm non. Bao gồm:
+ Nắm được cách thức quan sát và chấm điểm cảm
giác thoải mái và mức độ tham gia của trẻ từ 3 đến 5 tuổi, sử dụng thang đo
Leuven và phiếu quan sát cá nhân trẻ.
+ Xác định được những rào cản mà trẻ gặp phải
trong quá trình học tập và tham gia hoạt động.
+ Hiểu và ứng dụng 8 điểm hành động để nâng cao
cảm giác thoải mái và mức độ tham gia của trẻ.
- Tạo cơ hội cho giảng viên, sinh viên và giáo
viên mầm non giao lưu, học hỏi và trao đổi kinh nghiệm chuyên môn về các vấn đề
hiện đại trong đào tạo giáo viên mầm non.
Có một câu hỏi đặt ra: Điều gì tạo nên chất lượng của
giáo dục mầm non? Chúng tôi đã đi truy tìm đáp án cho câu hỏi đó và nhận
thấy rằng:
Chất lượng giáo dục chỉ đạt được nếu trẻ
có học tập. Bằng cách quan sát cảm giác thoải mái và sự
tham gia của trẻ, giáo viên biết được trẻ có đang học hay không. Trong trường
hợp này, chất lượng giáo dục mầm non chủ yếu phụ thuộc vào năng lực của
giáo viên.
Cảm giác thoải mái liên quan đến mức độ
khi những nhu cầu cơ bản của trẻ được đáp ứng, nghĩa là khi trẻ cảm thấy vui
vẻ, thư giãn, hành động một cách tự nhiên, tràn đầy sức sống và
tự tin… khi mà trẻ cảm thấy mình như “cá gặp nước”.
Sự tham gia có thể nhìn thấy khi trẻ tập
trung cao độ, thể hiện sự quan tâm, tò mò và cả đam mê,
có động lực, say mê hoạt động và cởi mở tiếp nhận các hoạt
động tương tự. Mức độ tham gia được dẫn dắt bởi sự thôi thúc của trẻ muốn
trải nghiệm thế giới (định hướng trải nghiệm). Sự tham gia chỉ xảy ra khi trẻ
được thử thách và hoạt động hết khả năng của mình,
trong Vùng phát triển gần nhất. Trẻ chỉ có thể thực sự tham gia nếu cảm
thấy thoải mái, thư giãn và trong khoảnh khắc đó, trẻ sẽ đạt được mức độ học
sâu.
Vậy thang đo nào để đánh giá mức độ thoải mái
và tham gia của trẻ? (1)
Để đánh giá mức độ thoải mái và tham gia của trẻ
trong lớp học, giáo viên cần đặt mình vào vai trò của trẻ và nhìn nhận
sự việc từ cái nhìn của các em. Bằng cách quan sát có hệ thống từng
trẻ, giáo viên sẽ có thể rút ra kết luận về hoạt động trí óc của trẻ. Nếu việc
đồng cảm với trẻ mang tính chất chủ quan, thì mức độ thoải mái và tham gia có
thể được đo lường bằng cách quan sát lớp học, sử dụng các thang đánh giá
được thiết kế một cách khoa học. Thang Leuven miêu tả 5 cấp độ thoải
mái và tham gia, từ rất thấp đến rất cao. Nghiên cứu đã chỉ ra độ tin cậy của
thang này: nhiều người cùng quan sát một đứa trẻ và cùng đánh giá ở cấp độ giống
nhau.
Bằng cách đo lường các cấp độ này, giáo viên sẽ
xác định được những rào cản khiến một số trẻ trong lớp không học tập và tham
gia các hoạt động. Những rào cản đó có thể liên quan đến đặc tính của môi trường
học, các hoạt động và chất lượng tương tác. Đối với trẻ có mức độ tham gia dưới
cấp độ 4, giáo viên nên tiến hành thực hiện các quan sát và phân tích sâu
hơn.
3 nội dung tập huấn được các thầy cô giáo trình
bày như sau:
1. Cách thức quan sát và chấm điểm cảm giác thoải
mái và mức độ tham gia của trẻ từ 3 đến 5 tuổi, sử dụng thang đo Leuven và phiếu
quan sát cá nhân trẻ (do Th.S Trần Bá Hưng phụ trách).
2. Những rào cản mà trẻ gặp phải trong quá
trình học tập và tham gia hoạt động (do Th.S Hoàng Thị Hải Yến phụ trách).
3. Ứng dụng 8 điểm hành động để nâng cao cảm
giác thoải mái và mức độ tham gia của trẻ (do Th.S Hồ Thị Thanh Hương phụ
trách).
Đây là những nội dung tập
huấn thú vị, thiết thực, gắn với thực tiễn đổi mới chương trình giáo dục,
phương pháp dạy học, đánh giá kết quả năng lực học tập, đặc biệt là các kĩ năng
quan sát trẻ đạt hiệu quả.
(1) Chúng tôi tham khảo thang đo Leuven từ nguồn
của TS. Ferre Laevers, Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục Thực nghiệm, Trường Đại học
Leuven, Bỉ.
Link tham khảo thang đo: https://vietnam.vvob.org/sites/vietnam/files/annexes-adaptedscales-and-actionpoints-leavers-vn_0.pdf
Chu Đình Kiên
Khoa Sư phạm